Ruggenprik bij de bevalling: Procedure en bijwerkingen

Een ruggenprik (epidurale anesthesie) is een veelgebruikte methode om pijn tijdens de bevalling te verminderen. Door de zenuwen in de onderrug tijdelijk te verdoven, helpt deze techniek om de weeën draaglijker te maken en de bevalling comfortabeler te laten verlopen.

In deze blog lees je alles over hoe een ruggenprik werkt, de voordelen en nadelen, en wat je tijdens en na de procedure mag verwachten. Ook ontdek je wanneer een ruggenprik niet mogelijk is, hoe bijwerkingen worden aangepakt, en hoelang de ziekenhuisopname duurt na het plaatsen van een ruggenprik.

Wat is een ruggenprik?

Een ruggenprik is een vorm van plaatselijke verdoving waarbij een pijnstillend middel via een slangetje in de onderrug wordt toegediend. Deze bevallingsverdoving blokkeert de zenuwen die pijnprikkels van de baarmoeder en bekkenbodem naar de hersenen sturen. Hierdoor vermindert de pijn tijdens de bevalling sterk of verdwijnt volledig.

Het toedienen van een ruggenprik voelt als een korte prik en druk in de rug, waarna het onderlichaam geleidelijk gevoelloos wordt. Dit gaat vaak gepaard met een warme sensatie en een merkbare verlichting van pijn.

Wat is de procedure van een ruggenprik tijdens de bevalling?

De procedure van een ruggenprik tijdens de bevalling is gericht op effectieve pijnverlichting. Het verloop omvat de volgende stappen:

1. Voorbereiding van de huid
   De anesthesioloog desinfecteert de huid en verdooft deze lokaal om ongemak te verminderen.
2. Plaatsen van de epidurale katheter
   Een dun slangetje (epidurale katheter) wordt zorgvuldig in de epidurale ruimte geplaatst. Deze ruimte bevindt zich tussen de harde ruggenmergvlieslaag (dura mater) en de botten van de wervelkolom.
3. Toediening van verdovingsmiddel
   Via de katheter wordt continu of op afroep een verdovingsmiddel toegediend. Indien directe pijnverlichting nodig is, wordt soms een spinale ruggenprik vooraf gegeven.
4. Infuus met extra vocht
   Een infuus wordt toegediend om bloeddrukschommelingen te voorkomen en de veiligheid van de procedure te waarborgen.

Na deze stappen begint de ruggenprik binnen 15 tot 20 minuten te werken. De pijn van de weeën wordt sterk verminderd of verdwijnt volledig. De patiënt blijft volledig bij bewustzijn en kan de benen meestal nog bewegen, hoewel spierkracht tijdelijk kan afnemen. Als je zwanger bent, is het mogelijk om in je geboorteplan alvast aan te geven of je gebruik wilt maken van een ruggenprik.

Wat zijn de voordelen van een ruggenprik? 

De voordelen van een ruggenprik zijn:

• Effectieve pijnbestrijding: Een ruggenprik biedt de meest effectieve pijnverlichting tijdens de bevalling, waardoor de weeën minder intens aanvoelen of zelfs volledig pijnvrij worden.
• Bewustzijn: Je blijft volledig bij bewustzijn en bent in staat om actief deel te nemen aan de bevalling. Dit is een belangrijk voordeel ten opzichte van andere vormen van verdoving.
• Flexibiliteit: De dosering van het verdovingsmiddel kan worden aangepast aan jouw behoeften en de voortgang van de bevalling, waardoor het proces soepel en comfortabel verloopt.

Wat zijn de nadelen van een ruggenprik? 

De nadelen van een ruggenprik zijn:

• Bewegingsbeperking: Door verlies van gevoel in de benen is lopen vaak niet mogelijk. Dit maakt dat je meestal aan bed gebonden bent tijdens de bevalling.
  Er is geen directe oplossing voor dit nadeel, maar je kunt proberen comfortabele posities in bed te vinden met hulp van het verplegend personeel.
• Bloeddrukdaling: Een tijdelijke verlaging van de bloeddruk komt vaak voor. Dit kan duizeligheid veroorzaken of ongemakkelijk aanvoelen. Toediening van extra vocht via een infuus helpt om de bloeddruk te stabiliseren.
• Hoofdpijn: Een lekkage van ruggenmergvocht, veroorzaakt door een per ongeluk geprikte harde ruggenmergvlies, kan leiden tot een specifieke hoofdpijn na de bevalling. Blijf plat liggen en drink veel water. In hardnekkige gevallen kan een bloedpatch nodig zijn, waarbij een beetje bloed wordt geïnjecteerd om de lekkage af te dichten.
• Moeilijker persen: Door de verdoving voel je minder goed wanneer je moet persen. Dit kan de persfase verlengen en soms leiden tot het gebruik van hulpmiddelen zoals een vacuümpomp of verlostang. Volg de aanwijzingen van de verloskundige of gynaecoloog om effectief te persen.
• Tintelingen of zwakte: Na de ruggenprik kun je tijdelijk tintelingen of zwakte in de benen ervaren. Dit verdwijnt meestal zodra de verdoving is uitgewerkt, meestal binnen 2 tot 4 uur. Geef je lichaam de tijd om te herstellen en probeer niet te snel op te staan.

Hoelang moet je in het ziekenhuis blijven na een ruggenprik?

Bij een normale bevalling mag je binnen 24 tot 48 uur naar huis. Na een ruggenprik hangt de duur van je verblijf in het ziekenhuis af van je bevalling en herstel.

• Bij een normale bevalling: De verblijfsduur is meestal kort, tussen de 1 en 2 dagen.
• Bij een keizersnede: Als er een keizersnede nodig is, blijf je doorgaans 3 tot 5 dagen in het ziekenhuis om te herstellen.
• Bij complicaties: Afhankelijk van de ernst van de complicaties kan je verblijf enkele dagen tot een week duren.

Het is belangrijk dat je medisch team bepaalt wat veilig is op basis van je situatie en herstelproces.

Je kunt het volgende doen bij de volgende bijwerkingen van een ruggenprik:

• Hoofdpijn: Blijf liggen en drink voldoende water om de klachten te verlichten. Als de hoofdpijn aanhoudt, kan een medische ingreep zoals een bloedpatch nodig zijn om het probleem te verhelpen.
• Lage bloeddruk: Laat extra vocht toedienen via een infuus om je bloeddruk te stabiliseren.
• Tintelingen of zwakte: Wacht tot de verdoving volledig is uitgewerkt, wat meestal 2 tot 4 uur duurt. Deze bijwerking is meestal tijdelijk en verdwijnt vanzelf.

Wanneer is een ruggenprik niet mogelijk bij een bevalling?

Een ruggenprik bij een bevalling is niet mogelijk wanneer:

• Stollingsproblemen: Als je een bloedingsstoornis hebt of medicijnen gebruikt die de bloedstolling beïnvloeden, kan een epidurale ruggenprik risico’s met zich meebrengen.
• Infectie: Bij een infectie op de rug of elders in het lichaam wordt een ruggenprik afgeraden om complicaties te voorkomen.
• Te weinig tijd: Als de bevalling te ver gevorderd is, kan er onvoldoende tijd zijn om een ruggenprik te krijgen.
• Anatomische afwijkingen: Bij afwijkingen aan de wervelkolom of eerdere rugoperaties kan het lastig zijn om de epidurale ruimte veilig te bereiken.
• Allergie voor verdovingsmiddelen: Wanneer je allergisch bent voor de stoffen die worden gebruikt bij een ruggenprik, is het niet veilig om deze toe te passen.

Bespreek je medische situatie altijd met je arts om te bepalen of een ruggenprik mogelijk is.

Hoe bevorder je de snelheid van de bevalling? 

Je kan de snelheid van de bevalling bevorderen door:

• Beweging: Blijf actief en verander regelmatig van houding. Dit helpt de baby in een optimale positie te komen en bevordert de voortgang van de bevalling.
• Warmte en ontspanning: Een warm bad of douche kan ontspanning bevorderen, wat de baarmoederhals sneller kan openen en de bevalling opwekken.
• Natuurlijke stimulatie: Door de tepels te stimuleren komt het hormoon oxytocine vrij, wat de weeën kan versterken.
• Persen op het juiste moment: Wacht met persen totdat je volledige ontsluiting hebt. Dit voorkomt uitputting en bevordert een efficiëntere persfase.
• Hydratatie en voeding: Zorg dat je voldoende energie hebt door regelmatig kleine hoeveelheden water te drinken en lichte snacks te eten.

Alternatieven voor pijnbestrijding tijdens de bevalling

Naast een ruggenprik zijn er verschillende andere opties voor pijnbestrijding tijdens de bevalling. Deze methoden bieden verlichting op een manier die beter bij jouw wensen en situatie kan passen:

• Pethidine: Een injectie met een morfine-achtig middel dat helpt bij het verlichten van pijn en spanning.
• Lachgas: Door het inademen van lachgas kun je pijn en angst verminderen zonder dat het de bevalling vertraagt.
• TENS-apparaat: Elektrische stimulatie van zenuwen via elektroden op de huid kan pijnsignalen blokkeren en verlichting bieden.