Zwanger en werken: alles wat jij moet weten van A tot Z

Veel mensen weten niet dat zwangere vrouwen extra rechten (maar ook plichten) hebben. De wetgever heeft dit allemaal voor jouw geregeld om je als mom2be en de kleine te beschermen. Maar wat zijn deze rechten tijdens de zwangerschap en wat moet je werkgever voor jou regelen? Zwanger en werken, maar hoe?

Wanneer je werk inlichten?

Gefeliciteerd, je bent zwanger. Je wilt het van de daken afschreeuwen. Er zijn veel dingen die je moet regelen in deze 9 maanden. Een van de dingen op je checklist is ook je werkgever informeren, maar wanneer vertel je het je werkgever? Veel zwangere vrouwen vertellen de omgeving vanaf de 12de week (einde eerste trimester) dat ze zwanger zijn. Je hebt dan al een termijnecho achter de rug en je weet ook wat de vermoedelijke bevallingsdatum is. Het is nu ook een mooi moment om je werkgever in te lichten, maar dat hoeft nog niet. Je kan het ook later vertellen, maar doe dit uiterlijk 3 weken voor het begin van je zwangerschapsverlof.

Herinner je zwangerschap voor altijd

• Gratis & vrijblijvende 3D scan
• Gratis preview in je mail
• Géén aanbetaling

Afspraak maken

Herinner je zwangerschap
voor altijd

• Gratis & vrijblijvende 3D scan
• Gratis preview in je mail
• Géén aanbetaling

Afspraak maken

8 Rechten werk en zwanger

Dat je recht hebt op zwangerschapsverlof voor en na de bevalling, weten de meeste vrouwen wel. Tijdens je zwangerschap heb je meer rechten dan je waarschijnlijk denkt. Deze rechten krijg je zodra jij je werkgever verteld dat je zwanger bent. Vanaf dat moment heb je recht op het volgende.

1. Extra pauzes

Je hebt nu recht op extra pauzes. De totale duur van deze extra pauzes is een achtste van de werkdag. Voorbeeld: stel je werkt 4 uur op een dag, dan krijg je een half uur extra pauze, als je dat wilt. Zo kun je de nodige extra rustmomenten pakken. Let op: deze extra pauze krijg je gewoon doorbetaald.

2. Regelmatige werktijden en rusttijden

Je hebt recht op regelmatige werktijden. Dit betekent dat je recht hebt op extra pauzes, geen overwerk en je hoeft ook geen nachtdiensten te draaien. Werk je in ploegendienst? Dan kun je vragen om andere werktijden. Je hebt recht op regelmatige werktijden en rusttijden. Dit recht heb je tot 6 maanden na je bevalling.

3. Een geschikte, afsluitbare ruimte om te rusten

Tijdens je zwangerschap kan de werkdruk en je belastbaarheid snel veranderen. Daarom heb je recht op voldoende rust. Daarom moet de werkgever een geschikte, afsluitbare ruimte beschikbaar stellen. Dat geld als je de kleine borstvoeding geeft of voor het kolven. Is dat niet mogelijk? Dan krijg je de gelegenheid zelf een plek te regelen of naar de baby toe te gaan.

4. Vrijstelling van overwerk en nachtdiensten

In principe zijn zwangere vrouwen, of mamma’s die korter dan zes maanden geleden zijn bevallen vrijgesteld van overwerk, onregelmatige diensten en nachtdiensten. Let op: er is wel een uitzondering. Deze uitzondering geld als je werkgever kan aantonen dat het overwerk of de nachtdienst écht noodzakelijk is.

5. Maximaal 10 uur per dienst

Rust en regelmaat, dat heeft de wet voor je geregeld. Daarom zijn er harde criteria gesteld aan het maximale aantal uren dat je als zwangere werknemer mag werken. Wist je dat deze maximumaantal uren gelden tot zes maanden na de bevalling? De volgende maxima gelden voor je:

• Maximaal 10 uur per dienst;
• Maximaal 50 uur per week over een periode van vier weken;
• Maximaal 45 uur per week over een periode van 16 weken.

6. Zwangerschapsverlof

Zwangerschapsverlof is iets waar je echt naar uit gaat kijken. In totaal heb je minimaal 16 weken verlof. Je mag zelf bepalen of je 4, 5 of 6 weken voor je uitgerekende datum met zwangerschapsverlof gaat. Dat betekent dat je na de geboorte dan nog recht hebt op 10, 11 of 12 weken bevallingsverlof. Je hebt deze 16 weken hard nodig om uit te rusten, te herstellen, maar ook om leuke dingen te doen.

7. Recht op noodzakelijke onderzoeken tijdens werktijd

Je ontkomt er niet aan. Je moet voor controle naar de verloskundige, of (niet te hopen) naar andere medische specialisten. Deze afspraken mag je gewoon onder werktijd plannen. Het fijne is dat je loon wordt doorbetaald voor de duur van het zwangerschapsonderzoek en de reistijd.

8. Zwangerschapsdiscriminatie

Word je benadeeld door je werkgever omdat je zwanger bent (of net moeder bent geworden), dan is dat zwangerschapsdiscriminatie. Dit is per wet verboden, want je hebt recht op gelijke behandeling. Als het gebeurt dan pleegt je werkgever een misdrijf. Wist je dat ongeveer de helft van de vrouwen hiermee te maken krijgt? Voorbeelden zijn dat je wordt ontslagen of geen nieuw contract krijgt vanwege je zwangerschap.

De rijksoverheid heeft alles over je extra rechten op een rij gezet.

Veilig werken tijdens je zwangerschap

Veiligheid op de werkvloer is altijd belangrijk, maar zeker in deze bijzondere periode mag je sommige dingen niet. Maar wat mag je nu niet om je nu eenmaal extra kwetsbaar bent. Zeker nu mag het werk dat je doet mag geen negatieve invloed hebben op je zwangerschap en op het geven van borstvoeding. Let daarom op het volgende, zodat je ook zelf beschermende maatregelen als zwangere vrouw kunt nemen.

Tillen tijdens je zwangerschap

Ook al ben je niet zwanger, je tilt zo iets op dat eigenlijk al (te) zwaar is. Het kan je boodschappentas zijn, of je peuter die op dat moment echt niet meer verder wilt lopen. Gelukkig zijn er een aantal richtlijnen om je te helpen.

Is het nodig om te tillen? Til dan niet meer dan tien kilo. Vanaf week 20 mag niet meer dan 10 keer per dag een gewicht van maximaal 5 kilo tollen. Ben je 30 of meer weken zwanger, dan mag dit niet meer dan 5 keer per dag. Zit je in het laatste trimester? Dan mag je niet vaker dan 1 keer per uur bukken, hurken, of geknield worden.

Ook na je bevalling moet je rekening houden met tillen. Bouw de belasting langzaamaan op. Dit geld voor een periode tot 6 maanden na de bevalling.

Maar hoe met je tillen? Zak door je knieën en til vanuit je benen in plaats van uit je rug of heupen. Houd je rug zo recht mogelijk en verdeel het gewicht, zodat je in evenwicht blijft.

Werken met gevaarlijke stoffen

Tijdens je zwangerschap is het belangrijk om gevaarlijke stoffen (zoals chemische stoffen) op je eigen werkplek te vermijden. Misschien werk je normaal gesproken wel met dit soort stoffen. Je bent al voorzichtig, maar zeker nu als je zwanger bent (of wilt worden) of als je borstvoeding geeft.

Je werkgever is verplicht om te zorgen voor een veilige en gezonde werkplek. Hij moet dus maatregelen treffen die de veiligheid en gezondheid van jou en je baby garanderen. Heb je verteld dat je zwanger bent? Dat heeft je baas 2 weken de tijd om je te informeren over de risico’s die je op je werk loopt. Niet alleen dat, hij moet in deze periode ook maatregelen nemen om risico’s te voorkomen. Dat kan bijvoorbeeld door het maken van een risico inventarisatie.

Fysiek zwaar werk tijdens zwangerschap

Wat is fysiek zwaar werk eigenlijk? Het gaat over werkzaamheden waarbij je veel kracht moet leveren. Denk aan bij dragen, tillen, duwen en trekken. Voorbeelden hiervan zijn het sjouwen van kratten, het optillen van kinderen of patiënten, maar ook het duwen en trekken van rolcontainers. Wist je dat ook bepaalde houdingen kunnen lichamelijk zwaar zijn? Dat geld voor bijvoorbeeld veel bukken, hurken, knielen, traplopen en lang moeten staan.

Het werk mag lichamelijk niet te zwaar zijn. Als er geen mogelijkheden zijn waardoor je veilig kunt werken dan kan jouw werk worden aangepast. In het uiterste geval krijg je tijdelijk ander werk aangeboden. Of je wordt vrijgesteld van werken.

Twijfel je over mogelijke gevaren, vraag dan advies aan de bedrijfsarts.

Ioniserende straling tijdens je zwangerschap

Ioniserende straling is iets wat je niet kan zien, proeven, voelen of ruiken. Maar het is wel iets dat in onze omgeving aanwezig en is. Geen reden tot paniek, normaal gesproken kan het echt geen kwaad.

Ioniserende straling wordt ook gebruikt om in de mens te kunnen kijken. Je komt het dan ook tegen in het ziekenhuis, bijvoorbeeld als je een röntgenfoto of een CT laat maken. Maak je in dit geval geen zorgen. Het ziekenhuis weer precies hoe hier mee om te gaan. Laat altijd weten dat je zwanger bent. Zo kunnen ze de juiste voorzorgsmaatregelen voor je treffen.

Stress en werk

Heb jij er last van, stress op het of van het werk? Het is een beleving die kan ontstaan als

• er meer werk is dan je op één dag kan doen,
• je weinig invloed hebt op het werktempo,
• je weinig invloed hebt op de indeling van je werkzaamheden,
• er te weinig steun van de baas of collega’s is.

Ben je zwanger en ervaar je werkstress? Zoek dan naar mogelijkheden om deze stress te verminderen. Doe dit zo vroeg mogelijk, het liefste al vóórdat je zwanger wordt. Bespreek met je leidinggevende hoe jij je werk kunt aanpassen. Je kan ook altijd naar de bedrijfsarts. Bespreek met hem de mogelijkheden voor jou specifiek werksituatie. Is er geen bedrijfsarts? Ga dan naar de huisarts, verloskundige of gynaecoloog en bespreek het advies met de werkgever.

Zwanger en werken in de zorg

Werk je in de zorg? Bespreek je zwangerschap met je leidinggevende. Door werken in de zorg is het zorgen van een veilige werkplek extra nodig. Door je werk kun je te maken hebben met fysieke belasting (bijvoorbeeld het tillen van cliënten), ongewenst gedrag van cliënten, gevaarlijke stoffen (medicatie) en infectierisico’s. Op zoek naar meer info? Kijk dan eens op de site van Arbocatalogus VVT.

Werken met dieren

Werk jij met dieren? Dan kun je gelukkig het meeste werk gewoon blijven doen. Vertel je werkgever tijdig dat je zwanger bent. Zo kan er op tijd rekening worden gehouden dat je zwanger bent. Je leidinggevende moet je kunnen informeren over infectie (bijvoorbeeld toxoplasmose) en stralingsgevaar, fysieke belasting (oa werken in lastige posities of het tillen van dieren) en het gebruik van bepaalde medicatie (oa hormoonpreparaten, euthasol, carcinogene middelen en prednisonhoudende middelen).

Zwanger van een tweeling en werken

Het kan zijn dat je in verwachting bent van een tweeling of een meerling. Dan heb je recht op minimaal 20 weken zwangerschaps- en bevallingsverlof. Je bepaalt zelf de eerste dag van het zwangerschapsverlof. Dat ligt tussen de 10 en 8 weken voor de dag na de uitgerekende datum. Na de bevalling heb je recht op minimaal 10 weken bevallingsverlof. Kiest zij ervoor om in de nog door te werken? Dan tellen je de dagen op die je doorwerkt op bij het bevallingsverlof.

Beval je eerder dan de uitgerekende datum, dan duurt je zwangerschapsverlof korter.

Situaties tijdens je zwangerschap en werk

Ben je een zelfstandig ondernemer, of ben je in spanning of je tijdelijk contract wel of niet wordt verlengd? Mogelijk word je zelfs ontslagen tijdens de zwangerschap. Hoe zit dit nu in deze bijzondere periode?

Ontslag tijdens zwangerschap

Je mag nooit ontslagen worden omdat je zwanger bent en zo werkloos wordt. Daar is geen discussie over mogelijk. Sterker nog, je hebt zelfs extra ontslagbescherming. Deze bescherming start vanaf dag 1 van je zwangerschap en loopt door tot en met 6 weken, nadat je na je verlof weer aan het werk bent gegaan. Maar er zijn wel een paar ditjes en datjes. Die vind je hieronder op een rij

• Tijdelijk contract: Stopt je contract en heeft dit niets te maken met je zwangerschap? Dan stopt het contract op de einddatum. Heb je een contract van langer dan 6 maanden? Dan moet je werkgever je tijdig informeren of je contract wordt verlengd. Gebeurd dit niet, dan heb je recht op een aanzegvergoeding.
• Vast contract: Word je op staande voet ontslagen, dan geldt er geen opzegverbod. Je werkgever heeft wel een goede reden nodig (je hebt bijvoorbeeld iets gestolen).
• Uitzendovereenkomst: Controleer of er een uitzendbeding staat in je contract? Is dat het geval, dan mag je ontslagen worden als je het werk niet meer goed kan door omdat je zwanger bent. Staat er geen uitzendbeding in je contract, dan mag het uitzendbureau je niet ontslaan voordat je contract afloopt.
• Payroll: Ben je aan het werk als payroller? Dan gelden dezelfde regels alsof je in loondienst bent.

Werken als ZZP’er

Je bent een zelfstandig ondernemer, dan zit je mogelijk als mom2be zonder inkomsten. Wist je dan je een uitkering krijgt van het UWV? Volgens de regeling Zelfstandig en Zwanger (ZeZ) heb je als zelfstandige recht op een zwangerschaps- en bevallingsuitkering. Let op: De uitkering geldt voor 5 werkdagen en dus niet voor zaterdag en zondag.

Je kan zelf kiezen wanneer de uitkering in gaat, maar deze keuze ligt tussen 6 en 4 weken voor de uitgerekende datum. Het kan gebeuren dat de kleine eerder wordt geboren dan de uitgerekende datum, Dan houd je recht op totaal 16 weken uitkering. Wordt je kind later geboren, dan duurt de uitkering langer dan 16 weken

De uitkering is geen vetpot en hangt af van je inkomen in het jaar voordat je de uitkering krijgt. Je uitkering is nooit hoger dan het minimumloon. Je krijgt ook nog 8% vakantietoeslag. Deze toeslagontvang je als je uitkering is gestopt. Vergeet dus niet op tijd je uitkering aan te vragen bij het UWV.

Studeren tijdens je zwangerschap

Studeren tijdens de zwangerschap vraagt om een goede balans tussen studieverplichtingen en de zorg voor jezelf en je ongeboren kind. Flexibiliteit, planning en steun van je omgeving zijn belangrijk om deze periode van studeren en zwanger zijn succesvol en gezond door te komen. Het is een tijd van groei, zowel persoonlijk als academisch.

Na je bevalling

Je bent 9 maanden zwanger. Maar ook na je bevalling heb je tijd om te herstellen en ben je dus kwetsbaar. Daarom heeft de wetgever ook voor de periode na de bevalling dingen voor jou geregeld.

Borstvoeding

Als werkende moeder komt er altijd een moment dat je weer aan het werk moet. Je zwangerschapsverlof komt tot een eind. In Nederland is dat meestal als je kleine tussen de 10 en 12 weken oud is. Ook een periode na je bevalling is ex extra wettelijke bescherming voor je geregeld. Hoe dit geregeld is leggen we voor je uit.

Het is lastig borstvoeding geven als jij aan het werk bent. Gelukkig is daar een oplossing voor. Door te kolven houd je je melkproductie in stand, bouw je een melkvoorraad op en zo krijgt je baby toch melk als jij aan het werk bent. Wist je dat je maximaal een kwart van je werktijd mag besteden aan het kolven (of het voeden van je baby)? De tijd die je hieraan besteed krijg je gewoon doorbetaal. Je hoeft hiervoor dus geen pauzes voor te nemen.

Het kan handig zijn om bij je werkgever aan te geven dat je dit van plan bent. Dan heeft de werkgever de mogelijkheid om voor een geschikte ruimte te zorgen.

Ontslag

We hebben het al over ontslag gesproken. Maar je hebt ook na je bevalling extra bescherming. In het kort mag je niet ontslagen worden

• tijdens je bevallingsverlof;
• de eerste 6 weken na je bevallingsverlof;
• tijdens de periode van arbeidsongeschiktheid door zwangerschap of de bevalling;
• de eerste 6 weken na deze arbeidsongeschiktheid.

Wees niet bang om te solliciteren ook als je zwanger bent. Werkgevers zullen je kwaliteiten waarderen, desondanks je zwangerschap.

Verlof

Werk je voor een baas? Dan heeft de wet geregeld dat er verlof is. Zwangerschapsverlof is daar een van, maar wist je ook dat er andere soorten verlof bestaan?

Ouderschapsverlof

Ouderschapsverlof is het verlof dat iedere ouder die zorgt voor een kind jonger dan acht jaar kan opnemen. Het mooie is dat dit geldt voor de vader en de moeder. Door het opnemen van dit verlof kun je meer tijd door te brengen met je kind. Per kind heeft een ouder recht op een aantal uren aan ouderschapsverlof.

Calamiteitenverlof

Hopelijk gebeurt het niet, maar soms zijn er spoedeisende, onvoorziene of bijzondere persoonlijke omstandigheden. Op dat soort momenten kun je gebruikmaken van calamiteitenverlof. Dit kan bijvoorbeeld als je kind ziek is, maar ook als je partner bevalt of als er privéomstandigheden zijn. De duur van het verlof hangt van de situatie die er speelt. Dit kan een paar uur zijn, tot een paar dagen.